Trudna sztuka tłumaczenia tekstów naukowych

Tłumaczenie tekstów naukowych to niełatwe zadanie. Niesie za sobą dużą odpowiedzialność – niewłaściwa translacja może mieć niekorzystny wpływ na wizerunek autora, a także ośrodka badawczego, czy nawet kraju.

Tłumaczenie artykułów naukowych

Podział tekstów ze względu na styl funkcjonalny:

• Ściśle naukowe,
• Techniczne i przemysłowe,
• Prawne i prawnicze,
• Z zakresu korespondencji służbowej,
• Naukowo-publicystyczne,
• Naukowo-informacyjne.

Co powinno cechować dobrze przetłumaczony tekst naukowy?

Powinien być zgodny z wymogami stylu naukowego, jednoznaczny i pozbawiony wydźwięku emocjonalnego.

Język właściwy tekstom naukowym może charakteryzować się występowaniem wyrazów obcych, np. z łaciny lub greki. Słownictwo jest zwykle pozbawione archaizmów, a bogate w neologizmy i internacjonalizmy.

Tłumaczenie artykułów naukowych na angielski

W tego typu tłumaczeniu, niezmiernie istotna jest analiza tekstu, pozwalająca na zrozumienie najważniejszych treści z punktu widzenia języka docelowego. Należy stworzyć tekst jasny i logiczny w języku docelowym. Zmiany w tekście powinny być odpowiednio oznaczone i skomentowane. Niekiedy trzeba je skonsultować z autorem.

Możliwe jest też pozostawienie niektórych fragmentów bez zmian – np. terminów, nieprzetłumaczalnych przykładów, tytułu oryginału, danych bibliograficznych oraz elementów niejęzykowych (map, wzorów itp.).

Jakie zmiany można wprowadzić w tłumaczeniu?

• Uzupełnienia – zastosowanie objaśnień dotyczących zwrotów obcojęzycznych, tłumaczeń przykładów i skrótów, uzupełnienie danych bibliograficznych, przetłumaczenie cytatów, dodanie przykładów w języku docelowym.
• Opuszczenia – odnoszące się do specyficznych przykładów dotyczących danego języka lub ominięcie nieistotnych dla czytelnika przekładów fragmentów.
• Zamiany – polegające np. na poprawieniu błędu dostrzeżonego w oryginalnym tekście.

Kłopotliwe cytowanie

Należy zdecydować się na jedną zasadę cytowania, np. podawanie cytatu w języku przekładu, albo w języku oryginału. W przypadku cytatów z dzieł nietłumaczonych należy podawać je albo w postaci oryginalnej, albo we własnym przekładzie.

Utrudnienia w tłumaczeniu tekstów naukowych

Niekiedy konieczne jest stworzenie nowego terminu, w sytuacji, gdy język docelowy nie posiada odpowiednika lub jest on nieadekwatny. Czasami pojawiają się też terminy, które nie występują w języku oryginału, pochodzą bowiem z innego języka. Ciągła czujność jest tutaj niezbędna.

Komentarze w tłumaczeniach tekstów naukowych

Sprawiają, że tekst staje się jaśniejszy dla odbiorcy. Powinny znaleźć się tam, gdzie wymusza je tekst oryginału lub przekładu. Można zamieszczać je w tekście głównym, przypisach lub w osobnym tekście (w formie noty, przedmowy czy posłowia).